Ezîzê Cewo: Zerdüştlük Medlere dayanıyor

img
HABER MERKEZİ - Zerdüştlük hakkında çok sayıda tahrifat yapıldığını belirten Kürdolog Ezîzê Cewo, bu inancın kökenini Medlere bağlıyor. Rusça ve Ermenice kaynakları esas alan Cewo, birçok çarpıtmaya cevap veriyor. 
 
Cenap Şahabettin’in deyimiyle insan, tarihe her istediğini söyletebilir. Çünkü ölüler itiraz etmezler. Kürt tarihi konusunda da genelde Kürt kimliğinin varlığını tehdit olarak gören devletlerin tarihçileri bu yöntemi uyguladılar. Hegemonyanın taleplerine göre tarih yazdılar. “Zekâ” ürünü tezlerini, tahrifatlar, çarpıtmalar ve manipülasyonlar üzerine bina ettiler. Bu yöntemi Zerdüştlük bağlamında da tatbik ettiler. Bu konuda Sovyet Kürdolog Ezîzê Cewo (Mamoyan), tahrifatlara karşı önemli incelemelerde bulunuyor. "'Kayıp' Tarihin Sayfalarında Zerdüşt Peygamber" adlı eserinde Zerdüşt'ün hayatı, yaşadığı dönem ve Avesta’nın tarihsel gelişimiyle ilgili yararlı bilgiler takdim ediyor. Özellikle Rusça ve Ermenice kaynakları ayrıntılı şekilde inceleyen Ezîzê Cewo’yla bu mevzuları konuştuk.
 
Son çıkan kitabınızın adı “‘Kayıp’ Tarihin Sayfalarında Zerdüşt Peygamber”. Sıra dışı bir başlık izlenimi veriyor. Neden bu adı tercih ettiniz? Ne anlatmak istediniz? 
 
Kitap başlığı okuyucuyu çağırmalıdır. Onun dikkatini araştırmanın özüne çekmelidir. Yani sadece başlık olarak kalmamalıdır. Kitabın nüvesi veya ana teması niteliğinde olmalıdır. Aslında başlığı koyarken öyle bir hışımla belirlemedim. Önce “kayıp” yerine “çalınmış” veya “araklanmış” gibi sözcükleri düşünmüştüm. Bir ara şu başlığı da planlamıştım: “Zerdüşt Peygamber: Onunla İlgili Tüm Gerçeği Biliyor muyuz?”. Bu başlık altında birçok makalem de çıkmıştı. Ancak sonradan vazgeçtim. Yukarıdaki başlıklardan birinin daha etkili olabileceğini düşündüm ve “kayıp” sözcüğünde karar kıldım. Zira bu başlık daha nesnel, kapsamlı ve anlamlı duruyordu. Bazıları soruyor “niye özellikle ‘kayıp’, zaten son iki yüzyılda bu konuda çok sayıda araştırma yapılmadı mı?” diye. 
 
Evet yapıldı. Lakin yazarlar, bilim insanları, ressamlar, müzisyenler bu inancın sadece felsefik özüne ve insanlığın düşünce dünyasındaki önemine yoğunlaşmıştı. Mevcut inancın tarihsel kökeni ve Zerdüşt peygamberin hayatı onların pek ilgisini çekmemişti. Pers sarayının etkisi altındaki “hikâyecilerden” kalma çarpıtılmış ve tahrif edilmiş bilgilerle yetinip kaldılar. Sadece bu inancın özü ve Zerdüşt peygamberin “yüceliği” ile ilgilendiler. Bu yüzden Zerdüşt’ün hayat hikâyesi ve yaşadığı ülkenin tarihi hep mitler ve peri masalları ile örtülü kaldı. 
 
İnsanlar gerçeği tüm çıplaklığıyla bilmelidir. Özellikle tarihsel verilerin kim tarafından ve nasıl çarpıtıldığını iyi bilmeliler. Hazırladığım bu kitap, bu açıdan başlangıç niteliğindedir. Yapılan çarpıtmalar, tarihsel ve linguistik açıdan bir analize tabi tutulmakta ve hepsine bilimsel açıdan bir cevap aranmaktadır. 
 
Bu bağlamda hemen sorayım. Zerdüştlüğün kökenini nerede aramak gerek? Köken açısından Kürtlerle doğrudan bir bağı var mıdır? Hala bu inanışın izlerine rastlamak mümkün müdür?
 
“Bu dini önce Medler ve Baktriler, sonra Persler, Akamenidler ve Sasaniler kabul etmişlerdir. Bu halklar arasında yalnızca Kürtler hala Zerdüştlüğün bazı motiflerini ve inanç öğelerini muhafaza ediyorlar.”
 
Uzun yıllardır yaptığım incelemeler sonrası Zerdüştlüğün Medya’da yani Medler döneminde ortaya çıktığını ve yayıldığını söyleyebilirim. Medler yani proto-Kürtler bu dini ilk kabul edenler arasındadır. Bu anlamda 1907 yılında F.A. Brockhaus ve İ.A. Efron tarafından hazırlanan bir ansiklopedik sözlükte Zerdüştlük inancının İranî halkların eski bir dini olduğu yazılmaktadır. Buna göre bu dini önce Medler ve Baktriler, sonra Persler, Akamenidler ve Sasaniler kabul etmişlerdir. 
 
Bu halklar arasında yalnızca Kürtler hala Zerdüştlüğün bazı motiflerini ve inanç öğelerini bir ölçüde muhafaza ediyorlar. Ne ateş, ne kılıç, ne yıkım ne işgalciler bu inancı Kürtlerin hafızasından ve manevi hayatından silebildi. Özellikle Êzidî Kürtler arasında bu dinin izlerine tesadüf etmek mümkündür. Bu minvalde Êzidî ve Yezidî sözcüklerini birbirine karıştırmamak gerek. Êzidîler, Zerdüştlük öncesi dönemde Êzidîliğe mensup olan Kürtlerdir. Yezidîler ise Sufî İslam’a tabidirler. Etnik kimlikleri ağırlıklı olarak Arap’tır. Bu yüzden Yezidîler “biz Kürt değiliz” derler. Özellikle Şeyh Adiy’in “reformundan” sonra Êzidîlik İslamî bir mezhebe yani “Yezidîliğe” dönüştürüldü. Êzidîliğin temelleri tahrif veya tahrip edildi. Lakin Sufi Yezidizm’de dahi Zerdüştlüğün bazı izlerine rastlamak hala mümkün. Mesela “qewl” adlı dualarda bazı motifler söz konusudur. Bu bağlamda “Zerdüşt’ten Vahiyler” ve “Zerdüşt Konuşuyor” isimli ilahi şiirlerde bu motifleri görebiliyoruz. Mesela bir kesit şöyle:
 
         ...Zerdeşt got: ‘Ya Xwedê tu xwedayî!’ 
         Tu layîqê medih û senayî, 
         Tu kesê bêkesa yî, 
         Tu mefera bê meferayî! 
 
         Türkçesi:
 
         ...Zerdüşt dedi ki ‘Ya Hüda sen yücesin!’
         Sen her övgüye layıksın,
         Sen kimsesizlerin kimsesisin,
         Sen savunmazları koruyansın!
 
Zerdüştlüğün izlerine tesadüf edebileceğimiz vesikalardan biri de 7’nci yüzyıla ait Süleymaniye Parşömeni’dir. 20’nci yüzyılda Federe Kürdistan’ın Süleymaniye kenti yakınlarında bir mağarada bulunan parşömene yazılmış 8 satırlık bir şiir oldukça önemlidir. Bu şiir Aramice harflerle ama Kürtçe yazılmıştır. Kim tarafından yazıldığı belli değildir. Söz konusu parşömen hakkında bazı akademik çalışmalar da yapılmıştır. Mesela G.B. Akopov’un “Süleymaniye Parşömeni Hakkında” adlı makalesi veya M.U. Hamoyan’ın “7’nci Yüzyıl Süleymaniye Parşömenindeki Metnin İki Sözlü Varyantı” adlı incelemesi dikkate değerdir. Şiiri, aslına sadık kalarak şu şekilde yeniden düzenledim:
        
         Hürmüzgahlar viran oldu, ateşler söndü,
         Başımıza büyük bir bela geldi,
         Zorba Araplar her tarafı harap ettiler,
         Hatta Şehrizor’a yetiştiler,
         Kadınları, kızları esir aldılar,
         Tüm erkekleri kana boyadılar,
         Zerdüşt’ün ayini sahipsiz kaldı,
         Ne Hürmüz ne kimse yardım etti. 
 
Buna benzer ağıtlar Zaza Kürtler arasında da yakılmıştır. Kürt yazar Nuri Dersimi, bu konuda bazı bilgiler vermektedir. Dersim halkının da Arap istilasına maruz kaldığını yazmaktadır. Fakat Dersim Kürtleri Arap saldırısına karşı koymuş ve Zerdüşt inancını bir ölçüde korumuşlardır. Kürdistan’ın diğer bölgeleri ise zorla İslam’ı benimsemiştir. 
 
Süleymaniye Parşömeni’ndeki satırların bir benzerini Ermenistan’daki Kürtlerde de görüyoruz. M.U. Hamoyan’ın 1969 yılında aldığı kayıtlara göre Tigranê Zaza (Pogosyan) isimli bir Kürt (aslen Amed’in Pîran ilçesinden ve Zaza Kürt’tür) bu satırları ezbere bilmektedir. Fark edildiği üzere Zerdüştlüğün izleri farklı Kürt grupları arasında hala devam etmektedir. Bu inanç ile bağlantılı manevi değerler Kürt halkı açısından çok önemlidir ve Kürtlere kendi milli varlıklarını koruma olanağı tanımıştır. 
 
 Zerdüşt'ün hayatı ve yaşadığı dönemle ilgili çok sayıda tahrifat veya temelsiz sav olduğunu belirttiniz. Bu bağlamda Zerdüşt’ün Akamenidler döneminde ortaya çıktığı ve yaşadığı yönünde bazı varsayımlar var. Sizce bu doğru mu? Yoksa Fars tarihçiler çarpıtıyor mu?
 
 “Avesta’da Akamenidlerin hanedan üyelerine dair tek bir bilgi dahi yok. Zira Zerdüşt M.Ö. 550 yılından önce yaşamış ve öğretisini yaymıştır. Dolayısıyla Akamenid Kralı I. Artaksersk’in (M.Ö. 464-425) kardeşi olan bir satrapla görüşmesi ihtimal dışıdır.”
 
Kesinlikle çarpıtmadır. Akamenidler devletinin herhangi şekilde Zerdüşt peygamberle bir bağ kurması mümkün değil. Çünkü Zerdüşt, Med sarayına karşı yapılan darbeden 1 yıl sonra yani M.Ö. 551 yılında ölmüştü. 
 
Zerdüştlüğün ortaya çıkışı, Zerdüşt’ün hayatı ve Kürtlerin tarihi ile ilgili var olan “keşmekeşin” asıl müsebbibi saray yanlısı Fars “palavracılarıdır.” Asıl şaşırtıcı olan ise tarihçilerin geçmişte ve günümüzde bu palavracıların uydurmalarını ve mitlerini esas alarak tarih yazmalarıdır. Ancak gerçekler inatçıdır. Onlara karşı direnmek mümkün değil. İnsanlığın tarihi veya Zerdüştlüğün tarihi sadece İran’la sınırlı değildir. 
 
Gerçeklerin değiştirilmesi ve tarihsel verilerin çarpıtılması Pers satrapının oğlu ve Med Kralı Astyages’in/Astiages’in torunu II. Kiros (Astyages’in kızı Madana’nın oğlu) tarafından Med sarayına karşı organize edilen ve soyluların desteğini alan bir darbe ile başladı. II. Kiros dedesine ihanet etti ve onu tahtından indirdi. Bu konuda Albert T. Olmstead’in “Pers İmparatorluğu Tarihi” ve İ.M. Diyakonov’un “Medya Tarihi” gibi eserlerine göz atılabilir. 
İranlı tarihçilerin en büyük tahrifatlarından biri Zerdüşt’ün hamisi olduğu düşünülen “Viştaspa” ile ilgilidir. Buna göre Viştaspa adında iki ayrı dönemde yaşamış yönetici güya Zerdüşt’le “karşılaşmıştır”. Biri Akamenidlerin Baktriya (Bahtarya) bölgesinin yöneticisi iken, diğeri yine Akamenidlerin kuzey topraklarını idare eden kişiydi. Bazı araştırmacılara göre Zerdüşt’ün gerçek hamisi Baktriyalı Viştaspa iken, kimilerine göre kuzey topraklarının yöneticisi Viştaspa’dır. 
 
Bu konu üzerinde biraz durmak gerek. Öncelikle Akamenidler sarayında ve yönetici sınıfı arasında sonu gelmez bir taht kavgası, komplolar, suikastlar, tezgâhlar vardı. O ortamda Zerdüşt’e yardım etmek, onu korumak ve öğretisini yaymanın pek mümkün olmadığını düşünüyorum.
 
Bir başka unsur, Avesta’da Akamenidlerin hanedan üyelerine dair tek bir bilgi dahi yok. Zira Zerdüşt M.Ö. 550 yılından önce yaşamış ve öğretisini yaymıştır. Dolayısıyla Akamenid Kralı I. Artaksersk’in (M.Ö. 464-425) kardeşi olan bir satrapla görüşmesi ihtimal dışıdır. Gatalarda Kavi Viştaspa isminde bir kişinin Zerdüşt’ün koruyucusu olduğu ve onun öğretisini yaydığı yazılmaktadır. Yalnız Zerdüşt ondan bahsederken “öncü, lider” sözcüğünü kullanmaktadır. Yani “satrap” olarak adlandırmamaktadır. 
 
“Viştaspa” isimleri üzerinde yeniden durmak istiyorum. Akamenid satrapları dışında bir Viştaspa ismi olduğunu siz de söylüyorsunuz. Avesta’da geçen “Kavi Viştaspa” tam olarak kimdir? 
 
 “Kral Keyaksar’ın diğer adının Kavi Viştaspa olduğunu tahmin etmekteyim. Keyaksar (Kiaksar) sözcüğü bildiğiniz üzere Yunanca’dır. Taht esnasında kullanılan bir isimdi. Kanımca Kral Keyaksar’ın özel yaşamında kullandığı isim Kavi Viştaspa idi.” 
 
Bu konu üzerine çok kafa yordum. Farklı cenahtan muhtelif kaynakları incelemeye çalıştım. Kendi kendime hep şu soruyu sordum “Neden tarihsel kronolojide Kavi Viştaspa’nın adı geçmiyor? Avesta’da Zerdüşt peygamber onu çok övüyorken, eski Ermeni kaynaklarında Medlerin son kralı Astyages, Medlerin kendisi ve Kürtler Kavi Viştaspa’nın torunları olarak adlandırılıyorken bu ismin tarihsel kronolojide yer almaması ilginç değil mi?”
 
Kavi Viştaspa’nın kim olduğunu tahmin etmek veya bulabilmek için dört kriterin göz önünde bulundurulması gerek. Birincisi biraz önce de bahsettiğim gibi Zerdüşt Medya’da yaşadı ve M.Ö. 551 yılına kadar peygamberlik yaptı. İkincisi Amerikalı tarihçi Richard Frye’nin nazariyesine göre Zerdüşt M.Ö. 588 yılında Kavi Viştaspa’yı Zerdüştlüğe davet etti. Üçüncüsü ise Kral Keyaksar M.Ö. 625-585 yılları arasında Medleri yönetti. Dördüncüsü ise İ.M. Diyakonov’a göre o dönemde krallar hem aile içinde hem de tahtta farklı isimler kullanmaktaydı. 
 
Tüm verileri dikkate aldığımızda Kral Keyaksar’ın diğer adının Kavi Viştaspa olduğunu tahmin etmekteyim. Keyaksar (Kiaksar) sözcüğü bildiğiniz üzere Yunanca’dır. Taht esnasında kullanılan bir isimdi. Kanımca Kral Keyaksar’ın özel yaşamında kullandığı isim Kavi Viştaspa idi. 
 
Son olarak Avesta’nın ciltlerinin orijinalliğini sormak istiyorum. Var olan bilgiler günümüze kadar nasıl ulaştı acaba? Büyük İskender’in saldırısı esnasında çok zarar gördüğü doğru mudur?
 
 “Gataları yakından inceleyen araştırmacı İ.M. Steblin-Kamenskiy, Avesta’nın Pehlevi kâtipler ve Sasani tercümanlar tarafından değiştirildiği veya tahrif edildiğini düşünmektedir.”
 
Avesta’nın şu anda ihtiva ettiği bazı bilgiler kesinlikle tartışmalıdır. Bahsettiğiniz gibi Büyük İskender’in M.Ö. 331-330 yıllarındaki saldırısı esnasında Avesta nerdeyse tamamen yok edilmiştir. Birçok cilt denize atılmış veya yakılmıştır. Geriye kalan bilgiler aslında sözlü olarak aktarılmış ve sonrasında yazıya dökülmüştür. Dolayısıyla araştırmacıların hiçbiri bu kitabın orijinalini görmemiştir. 
 
Bu konuda Sovyet İranolog İ.M. Diyakonov’un tespitine göre gatalar Zerdüşt din adamları tarafından sözlü olarak korunmuş ve Akamenidler döneminde I. Darius’tan sonra yazıya dökülmüştür. Bu dönem İran yazılı kültürün de gelişmeye başladığı dönemdir. Özellikle yazıya geçirildikten sonra bazı “tahrifatların” olması muhtemeldir. Bu bağlamda yine gataları yakından inceleyen araştırmacı İ.M. Steblin-Kamenskiy, Avesta’nın Pehlevi kâtipler ve Sasani tercümanlar tarafından değiştirildiği veya tahrif edildiğini düşünmektedir. 
 
Avesta’nın orijinal metinlerinin yok olmasına ve tahrifatlara rağmen Zerdüştlüğün emarelerine farklı topluluklarda rastlamak hala mümkündür. Kürdî unsurlarda ve özellikle Êzidî Kürtlerde bu inancın öğeleri hala etkisini sürdürmektedir. 
 
MA / İsmet Konak

Diğer başlıklar

05/05/2025
23:04 Binlerce kişi, Tişrîn Barajı zaferini kutladı
22:32 İsrail, Yemen’e saldırdı
22:25 40 DAİŞ’li Irak’a teslim edildi
22:10 İran’da 31 kadın katledildi, 4 kadın idam edildi
21:48 Uluslararası Kadın Yönetmenler Festivali başladı
21:05 Üsküdar Belediyesi'nin AKP'li Meclis üyesi istifa etti
20:55 Hayvan hakları savunucuları: 7 Mayıs'ta AYM önünde olacağız
20:49 SOHR: Şam iktidarı Ceble kırsalını bombaladı
19:40 İstanbul’da Önder için kurulan taziyenin ilk günü sona erdi
19:33 Erxenî’de düzenlenen ‘Kitap Günleri’ son buldu
19:00 HDP’li Zeki İdin yaşamını yitirdi
18:39 Hevrîn Xelef’i katleden fail, tümen komutanlığına atandı
18:32 Erdoğan, Trump ile görüştü
18:27 İşten çıkartılan işçilerin yürüyüşü 5'inci gününde
17:46 Semsûr'da iş cinayeti
17:42 Polis, ‘uyuşturucuya ve fuhuşa geçit yok’ afişleri söktü
17:19 'Yüzde 6’lık maaş artışı, yüzde 10,89 oranında eridi'
16:43 Korucuların katlettiği Gün davasında yeniden rapor hazırlanacak
16:35 Sırrı Süreyya Önder'in ismi kültür merkezine verilecek
16:28 '3 Fidan' anmasında gözaltına alınan Gücenmez serbest
15:56 İnfazı yakılan Necla Yıldız tahliye edildi
15:20 Suriye'de bir gazeteci öldürüldü
15:10 Saldırganın HTS kayıtları ve hesap hareketleri istendi
15:02 6 günde bin 987 saldırı
15:02 Şişli'de bir kadın katledildi
15:01 CHP'li belediyelere 'DHKP-C' davası
14:37 BES'ten TÜİK'e enflasyon tepkisi: Gerçeği yansıtmıyor
13:15 'İntihara yönlendirme' soruşturmasında takipsizlik kararı
13:09 Birçok kentte Önder için taziye kuruldu
13:00 Aliağa'da tonlarca tehlikeli atık depolandığı tespit edildi
12:59 İmamoğlu 'kurultay' soruşturmasında ifade verdi
12:34 Ayşe Barım iddianamesi kabul edildi
12:22 Çocuğa cinsel tacizden yargılanan müftüye beraat
11:54 Özerk Yönetim: Tişrîn Barajı direnişi kazandı
11:38 Önder’in ismi Xana Axpar’da bir caddeye verildi
11:36 İstanbul'da Önder için taziye ziyaretleri başladı
11:11 TÜSİAD yöneticileri hakkında yeni iddianame
10:44 Özel’e saldıran Tengioğlu’nun gözaltı süresi uzatıldı
10:36 ENAG: Enflasyon yüzde 73.88
TÜİK: Enflasyon yüzde 48.73
10:29 MKG'nin Nisan raporu: 2 kadın gazeteci gözaltına alındı
10:12 Deyrezor’da DAİŞ saldırısı
09:32 'Önder bize barışı vasiyet olarak bıraktı'
09:05 Önder'in taziyesine katılanlar: Mücadelesini büyüteceğiz
09:03 Emekliler krizin pençesinde: Maaş kiraya yetmiyor
09:02 10 yılda 1 talep kabul edildi: Dava sürüncemede bırakılıyor
09:01 Adli kontrol uygulanırken verilen tutuklamaya ihlal kararı
09:00 05 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
07:49 Amed'de Önder pankartı: Güneşimizin habercisi uğurlar olsun
04/05/2025
20:18 Alevi örgütlerinden Dêrsim Katliamı'yla yüzleşme çağrısı
19:57 Dürzi aktivistlerden uluslararası koruma talebi
19:47 Kuzey ve Doğu Suriye'de Önder için taziye kuruldu
19:32 Dêrsim Katliamı'nda Bargini'de katledilenler anıldı
19:15 DEM Parti ve ailesi Önder için yarın taziye kuracak
19:11 Amedspor 3 puanla sahadan ayrıldı
19:10 Gençler, tutuklanan arkadaşlarının serbest bırakılmasını istedi
19:01 DEM Partili Gücenmez gözaltına alındı
18:47 DBP Özel’e saldırıyı kınadı
18:46 Önder’in naaşı defnedildi: Barışın elçisi ölümsüzdür
17:15 Kürtçe çizgi roman Gênco için etkinlik
17:15 Qamişlo’da Alevi ve Dürzilere yönelik saldırılara tepki
16:54 Mersin'de '3 Fidan' anması
16:47 Vatikan heyetinden Kuzey ve Doğu Suriye’ye ziyaret
16:17 Amedspor taraftarları siyaha büründü: Baba İshak ölümsüzdür!
16:00 İşte Önder'in İmralı'da not aldığı çağrının son cümlesi
15:40 Önder'in naaşı Zincirlikuyu Mezarlığı'na doğru yola çıktı
15:28 Pasûr’da GES protestosu
15:11 Hasine Tekin için mevlit verildi
15:00 Özgür Özel'e saldıran kişinin ifadesi ortaya çıktı
14:54 Dêrsim Tertelesi’nde yaşamını yitirenler sessiz yürüyüşle anıldı
14:19 Barış Anneleri: Önder'in gözü arkada kalmasın, direnişini sürdüreceğiz
14:07 Açlık grevindeki tutsağın durumu kötüleşiyor
13:49 Bakırhan ve Hatimoğulları'ndan Özel’e saldırıya tepki
13:40 Saldırganın 2 çocuğunu katlettiği ortaya çıktı
13:27 DEM Parti Önder için birçok kentte taziye kurdu
13:21 Adana'da jandarma cayrokopteri düştü: 2 yaralı
12:57 DEM Parti'den Özel'e dönük saldırıya tepki
12:55 Özel'e AKM çıkışı saldırı
12:40 Onbinlerden yürüyüş: Sırrı'ya sözümüz barış olacak
12:39 Şengal’de ‘Özgür Yaşam Diyalogları’ semineri
12:17 Dêrsim Tertelesi'nde yitirilenler için çerağ yakıldı
12:13 Önder için Qamişlo’da taziye kuruldu
12:12 Pervin Buldan: Toplumsal barışı sağladın, şimdi sıra büyük barışta
11:55 Tuncer Bakırhan: Sana söz Fırat suyu Marmara’ya akacak!
11:52 Tülay Hatimoğulları: Sözün asla havada kalmayacak
11:49 Demirtaş’tan Önder mesajı: On milyonların kalbine gömüleceksin
11:43 Yazdığı mektupla babasına veda etti: Seninle gurur duyuyorum
11:39 Abdullah Öcalan’ın Önder mesajı törende okundu
11:30 Londra Kürt Film Festivali Önder’e adandı
10:42 Sırrı Süreyya Önder son yolculuğuna uğurlandı
10:18 Sırrı Süreyya Önder için AKM’ye gelişler başladı
10:16 Özgürlük, demokrasi ve barış mücadelesinin yılmaz neferi oldu
10:03 Dêrsim Tertelesi 88'inci yılında: Yüzleşme olmalı
09:37 Jin Dergi’nin yeni sayısı yayında
09:06 Op. Dr. Yıldırım: Sezaryen hastanın kendi kararıdır
09:05 Tutsakların yaşam alanlarına kamera: Talimat bakanlıktan!
09:03 KURDÎGEH'de yeni kayıt dönemi başladı
09:00 4 MAYIS 2025 GÜNDEMİ
08:39 KCK’den Sırrı Süreyya Önder açıklaması
07:44 Ahmet Türk: Önder'i kaybetmek büyük bir kayıp
03/05/2025
23:32 Selahaddin Bahaddin’den Önder paylaşımı
23:12 Singapur seçimlerini iktidardaki Halkın Eylem Partisi kazandı
23:07 Avrupa'da ‘Önderlikle Özgür Yaşam Diyalogları’ etkinlikleri
23:00 Figen Yüksekdağ: Sırrı’ya borcumuzu değerlerini başarıya ulaştırarak ödeyebiliriz
22:48 Mazlum Abdî’den Önder açıklaması: Barış çabaları hafızalarda yer edindi
22:36 Amed Tiyatro Festivali Önder’in vefatı nedeniyle sonlandırıldı
22:33 Foza Yusuf: Sırrı Süreyya Önder vefalı bir yoldaştı
22:26 İSİG: 24 çocuk çalışırken hayatını kaybetti
22:09 Almanya'da 'Kürt Öğrenciler Topluluğu' kuruldu
21:52 Amedspor taraftarlarından Önder için anlamlı çağrı
21:47 Özerk Yönetim: Önder’in mirası ilham kaynağı olacaktır
21:39 Amed’de şüpheli kadın ölümü
21:36 Şanaz İbrahim Ahmed: Önder’in fikirleri unutulmayacak
21:25 Abdullah Gül: Önder’in vefatından büyük üzüntü duydum
21:15 Neçirvan ve Mesrur Barzani’den Önder için taziye mesajı
21:08 İmamoğlu: Önder’in mirası barış ve kardeşlik için inatla çabalamaktır
20:35 Aldar Xelîl: Önder, cesur seslerden biriydi
20:27 Abdullah Öcalan’dan Sırrı Süreyya Önder için taziye mesajı
20:02 Sessiz Sinema Günleri başladı
19:57 Erxenî'deki Kitap fuarına ilgi yoğun oldu
19:38 Önder için taziye kuruldu: Barış mücadelesi bizim için yol göstericidir
19:29 Erdoğan: Önder’in büyük emek verdiği menzile inşallah vasıl olacağız
19:23 Sanatçılardan Önder paylaşımı: Güle güle Sırrı
19:17 Barzani’den Sırrı Süreyya Önder için taziye mesajı
19:04 HDK: Önder’in barış umudu yolumuzu aydınlatacak
18:44 Önder için hastaneye akın ettiler
18:38 Amed Tiyatro Festivali’nde Soranice oyun sahnelendi
18:35 ANKA’dan Kürt Dili Bayramı kapsamında imza etkinliği
18:29 Dêrsim’de 3 kişi tutuklandı
18:16 Özgür Özel: Önder’in verdiği mücadeleyi başarıya ulaştırmak ona borcumuz
18:11 Sırrı Süreyya Önder yarın toprağa verilecek
18:06 Gençler uyuşturucuya karşı broşür dağıttı
17:59 Amed Büyükşehir Belediye Eşbaşkanları halkın sorunlarını dinledi
17:54 DBP Eş Genel Başkanları: Önder'in hayalini kurduğu toplum modelini kuracağız
17:47 DEM Parti Eş Genel Başkanları: Sırrı’nın düşleri bizimdir, yolu yolumuzdur
17:41 Siyasetçilerden Önder için başsağlığı mesajları
17:36 DEM Parti tüm programları iptal etti
17:34 Bahçeli'den Sırrı Süreyya Önder için başsağlığı mesajı
17:30 DEM Parti: Canı pahasına sürdürdüğü barış mücadelesini başarıya ulaştıracağız
17:05 Önder'in son demeci: Barışa dönük en geniş toplumsal zemini oluşturmaya çalıştık
17:00 HDK'den bağımlılık karşıtı çalıştay: Çok yönlü mücadele edilmeli
16:55 Ömrünü sanat ve barışa adadı: Sırrı Süreyya Önder
16:39 Kuzey Doğu Suriye'de tarımı korumak için acil komiteler kuruldu
16:31 Sırrı Süreyya Önder hayatını kaybetti
16:22 Hasine Tekin’in taziyesine ziyaret
16:18 Kuzey ve Doğu Suriye'de 'Öcalan'a özgürlük' yürüyüşleri
15:39 Amed’de ‘Barışın inşasında kadınlar’ paneli
15:35 TJA'dan ‘Özgür yaşam diyalogları’ buluşmaları
15:07 30 yılın ardından tahliye oldu: Umudumuz sürecin başarılı olmasıdır
14:56 KNK heyeti Özerk Yönetim'i ziyaret etti: Rojava modeli umuttur
14:54 Hasta tutsaklar Yanık, Öztel ve Cengiz'in tahliyesi istendi